Van grijze weg naar GOW30

Er zijn volgens Duurzaam Veilig drie hoofdcategorieën wegen (stroomwegen, gebiedsontsluitingswegen, erftoegangswegen) met elk een andere functie (stromen, uitwisselen of combinatie van beide). Bij een grijze weg is het onduidelijk in welke wegencategorie deze hoort. Bovendien kan een grijze weg niet ingericht worden volgens de kenmerken van de wegencategorie. Een grijze weg heeft zowel erfaansluitingen als een functie voor verkeersdoorstroming. De weg heeft vaak een snelheidsregime van 50 km/uur, waarbij fietsers op de rijbaan fietsen. Dit is een groot verschil in snelheid op dezelfde rijbaan.

De GOW30 moet ervoor zorgen dat de inrichting van de weg past bij de functies van de weg, zodat dit type wegen voldoet aan de leidende principes van Duurzaam Veilig (functionaliteit, homogeniteit, herkenbaarheid, vergevingsgezindheid & statusonderkenning). De GOW30 is een nieuwe categorie gebiedsontsluitingsweg met een snelheidslimiet van 30 km/uur. Dit betekent dat de snelheid wordt verlaagd van 50 naar 30 km/uur en dat de inrichting daarop wordt aangepast.

Verkeersjuridisch

Het verlagen van de snelheid op deze wegen is precies de uitdaging. Met de huidige wet- en regelgeving mag op een gebiedsontsluitingsweg niet zomaar 30 km/uur worden ingesteld. Daarvoor is een verkeersbesluit nodig. Deze verkeersmaatregel moet voldoen aan diverse artikelen. Zo is opgenomen in de Uitvoeringsvoorschriften van het BABW dat 30 km/uur alleen mag worden toegepast als het voldoet aan de volgende eisen:

• Iedere weg in het betrokken gebied heeft voornamelijk een verblijfsfunctie.
• Om te voorkomen dat de verkeersfunctie wordt aangetast door een relatief hoge intensiteit van het gemotoriseerde verkeer zijn de weg en omgeving waar nodig aangepast.
• Met het oog op snelheidsbeperking en attentieverhoging is extra aandacht besteed aan potentieel gevaarlijke punten.

In het verkeersbesluit moet beschreven worden op welke manier aan de eisen wordt voldaan.

Een GOW30 heeft niet alleen een verblijfsfunctie, maar ook een functie voor het doorgaande verkeer. De intensiteit op een GOW30 is bovendien hoger dan op een reguliere 30 km/uur weg. Het derde criterium met betrekking tot de snelheidsbeperking kan wel worden toegepast bij een GOW30, maar bij het type maatregelen moet rekening gehouden worden met het verkeer dat gebruikmaakt van de weg. De doorstroming van het OV kan bijvoorbeeld erg belangrijk zijn op een GOW30. Dit beïnvloedt de toepassingsmogelijkheden van snelheidsbeperkende en attentieverhogende maatregelen.

Handhaving

Handhaving is het sluitstuk. Dit betekent dat eerst ingezet wordt op passende infrastructuur met een geloofwaardige snelheidslimiet en gedragsbeïnvloeding. Daarna wordt pas ingezet op handhaving. Uit ervaring weten we dat veel weggebruikers de snelheidslimiet van 30 km/uur overtreden. Het fysiek afdwingen van deze snelheid over een grotere afstand blijft lastig. Voor een GOW30 zal dit nog moeilijker zijn, omdat de weg ook een doorstromingsfunctie heeft. Handhaving is daarom wenselijk.

De hoofdofficier van justitie van het Parket CVOM heeft echter in een brief van 1 april 2019 medegedeeld dat alleen op handhaving kan worden ingezet in de volgende gevallen:

• Er moet een geloofwaardig snelheidslimiet zijn. Dit betekent onder meer dat de inrichting van de weg bij de limiet moet passen.
• Het overtredingspercentage is maximaal 20%. Als dit aandeel hoger is, is er geen sprake van een geloofwaardig snelheidslimiet. Het tijdelijk effect van handhaving is daarmee niet voldoende. Er zijn andere maatregelen nodig.
• Er moet sprake zijn van objectieve verkeersonveiligheid en risico’s op verkeersonveiligheid.

Gelet op de dubbele functie van een GOW30 is het voorlopig maar de vraag of er sprake is van een geloofwaardig snelheidslimiet. Met de kennis van de overtredingspercentages in de huidige dertigkilometerzones is de kans groot dat het overtredingspercentage op de GOW30 nog hoger is.

Conclusie

Bovenstaande eisen en voorwaarden kunnen dus behoorlijk conflicteren met de nieuwe wegfunctie GOW30. Het is de vraag of een verkeersbesluit voor een GOW30 met de bestaande wet- en regelgeving juridisch standhoudt. Daarbij is het onzeker of de politie overeenkomstig de aanwijzingen van de officier van justitie kan inzetten op handhaving. Er zijn dus nog meerdere stappen te nemen om de GOW30 succesvol te kunnen laten werken.