Wegwerkzaamheden zijn niet te voorkomen, maar kunnen het openbaar vervoer flink hinderen. Vaak met vertraging voor bussen tot gevolg. In Groningen wordt een andere aanpak gevolgd: het OV is onderdeel van de oplossing om stad en regio tijdens grootschalige werkzaamheden aan weg en spoor bereikbaar te houden. Het resultaat van een duidelijke visie, samenwerking tussen alle partijen binnen Groningen Bereikbaar en beschikbaarheid van duidelijke data uit de ovit-tool, die is geleverd door BonoTraffics.

Voor alle projecten in de stad wordt steeds gezocht naar manieren om de hinder voor het openbaar vervoer zo veel mogelijk te voorkomen. “Uiteindelijk moeten we uitkomen op het beste product voor reizigers. Het gaat ons niet om de extra kilometers die een bus moet maken bij een omleiding of de hogere kosten, maar om de reiziger”, legt Edwin Papjes uit, verkeersmanager bij Groningen Bereikbaar.

Groningen Bereikbaar

Groningen Bereikbaar is een samenwerkingsorganisatie die is gestart in 2012. Er was besloten flink te investeren in de Groningse infrastructuur, onder andere in het stationsgebied, het spoor en de zuidelijke ringweg. Dit om de stad in de toekomst bereikbaar te houden. Het was gemakkelijk voor te stellen dat de stad hierdoor vast zou lopen. Groningen Bereikbaar kreeg de taakstelling om dat te voorkomen. Uiteindelijk heeft de samenwerkingsorganisatie twee doelstellingen, namelijk het plannen van de projecten én het beïnvloeden van de vraag.

In Groningen worden reizigers gestimuleerd om thuis te werken, buiten de spits te reizen, te fietsen of het OV te nemen. Pas daarna wordt naar de bereikbaarheid voor het autoverkeer gekeken. Idealiter wordt de auto buiten de stad geparkeerd, om met een alternatief naar de binnenstad te reizen. Die visie staat altijd centraal wanneer plannen bedacht worden voor werkzaamheden aan de infrastructuur en de beschikbaarheid van het asfalt.

Voorrang bus

Passend bij de ambitie om fietsen te stimuleren, worden tweewielers zo min mogelijk gehinderd. Ook het openbaar vervoer moet zo min mogelijk merken van de werkzaamheden. Dit kan dus betekenen dat auto’s meer vertraging oplopen, al zijn daar vooraf wel degelijk eisen aan gesteld. Maar toch: “Het is de ambitie dat het OV zo snel mogelijk de hinder voorbij kan rijden en voorrang krijgt op auto’s. Dat kan bijvoorbeeld door de vluchtstrook open te houden, zodat de bus kan blijven rijden”, aldus Joris Hoogenboom van BonoTraffics.

BonoTraffics levert de ovit-tool, een applicatie waarin realtime data van de bussen wordt bijgehouden. Wekelijks wordt automatisch een managementrapportage gegenereerd met veel informatie, zoals waar en wanneer de bussen vertraging hadden en hoeveel procent van de ritten vertraagd waren. Daaraan is een analysetool gekoppeld, waarmee op detailniveau vertragingen geanalyseerd kunnen worden.

Informatie over de gevolgen van de bedachte plannen is hiermee direct beschikbaar. Elke vier weken zitten alle betrokken partijen bij elkaar en trekken ze lessen. Die worden opgevolgd als blijkt dat dit noodzakelijk is en bovendien helpt die kennis bij volgende werkzaamheden.

Patroon

Bij alle werkzaamheden in Groningen is dus sprake van een vast patroon bij infrastructurele werken. Het start met het bedenken en plannen van alle werkzaamheden in samenwerking met experts, zodat goede alternatieven worden gezocht. Daarmee is de kous in de noordelijke stad niet af. Het dagelijks monitoren van alle alternatieven, regelmatig evalueren én aanpassen van de plannen waar nodig, horen ook daarna nog tot de orde van de dag.

De rol van Groningen Bereikbaar is om te bepalen welke maatregelen wel en juist niet kunnen. Dit gaat in goed overleg tussen bijvoorbeeld de verschillende overheden, de aannemer, grote werknemers, de vervoerder en met het OV-bureau Groningen Drenthe. De ovit-tool voorkomt verschil van mening over perceptie en werkelijkheid. “Met deze tool zien wij direct de effecten en ook het ontstaan nieuwe knelpunten, die veroorzaakt worden door onze plannen”, aldus Jorn van der Scheer van het OV-bureau.

Het is daardoor mogelijk om tussendoor nog bij te stellen en dat gebeurt ook regelmatig. Een voorbeeld is een verstoring van de dienstregeling tijdens werkzaamheden aan de A7/N7 zuidelijke rondweg. Door hinder op een belangrijke route voor HOV-lijnen, bleken alle bussen tien minuten vertraging op te lopen. Uiteindelijk had de reiziger daar weinig last van, maar vervoerder Qbuzz wel degelijk. Doordat die data voorhanden was, kon gemakkelijk worden ingegrepen. En het is een les voor de volgende keer, oordelen Van der Scheer en Papjes.

Lessen

Communicatie, goede afstemming en het informele karakter zijn cruciaal voor het succes in Groningen, vinden de drie. En de aanpak werkt: de bereikbaarheid wordt beoordeeld met een 7,7. Het aantal reizigers in het openbaar vervoer groeit jaarlijks ongeveer met 7 procent, terwijl ze het aantal auto’s op de weg met ongeveer 2 procent zien stijgen. Dit zijn dan ook lessen die zij willen meegeven om het model te kopiëren. Samenwerking tussen alle betrokken partijen is eveneens onmisbaar, waarbij al die partijen bereid moeten zijn om kennis en informatie delen. Tot op hoog detailniveau. Van der Scheer vat het succes kernachtig samen: “Het gaat goed, omdat we er samen bovenop zitten.”

Als niet wordt samengewerkt, is het vaak aan de vervoerder om een alternatief bedenken voor de originele route tijdens wegwerkzaamheden. Dit heeft effecten op de reistijd, de bereikbaarheid van haltes en door een drukke verkeerssituatie kan de punctualiteit verslechteren. Uiteindelijk wordt daardoor vooral de OV-reiziger negatief getroffen en dit draagt niet bij aan het openbaar vervoer als een van de meest aantrekkelijke reisopties. “Ik denk dat je kansen op een duurzaam mobiliteitssysteem laat liggen, als je alles alleen bij de vervoerder laat; je moet het samen doen”, vertelt Papjes.